ΠΩΣ   ΠΡΟΦΕΡΟΤΑΝ  ΤΑ  ΟΜΗΡΙΚΑ  ΕΠΗ   ;
(22-2-2015)

Περίπου  για  1800   χρόνια   τα  Ομηρικά Έπη   ήταν  στα  χείλη  των  ανθρώπων  .
Πώς  μπόρεσε  ένα  τραγούδι  να    αντέξει  τόσο  πολύ  ; 
Ασφαλώς   θα  είχε  ρυθμό  μοναδικό και  ανεπανάληπτο .
Σήμερα  αν  διαβάσουμε  το  κείμενο  των  Ομηρικών  Επών  δεν  θα  διακρίνουμε  κανέναν  ρυθμό .  Ένα  ανιαρό  στριφνό  κείμενο .
Δεν  γνωρίζουμε  λοιπόν  πώς  ακριβώς   απαγγελόταν  τα  Ομηρικά  Έπη .  Διότι  εάν  γνωρίζαμε  θα  είχαμε   εντυπωσιασθεί  .  Θα  τα  τραγουδούσε  η  νεολαία  στον  δρόμο  (η  νεολαία    που  σήμερα  θεωρεί  τον  Όμηρο  ένα  ανιαρό  ανάγνωσμα  του  γυμνασίου ) .

Τί  μας  διαφεύγει  ; 

Κάνω  μερικές  υποθέσεις : 

1)  Στην  εποχή  του  Περικλή    καταγράγηκαν  τα  ομηρικά  Έπη  σε  χαρτί .  Προφανώς  δεν  καταγράφηκαν  ΑΚΡΙΒΩΣ   όπως  τραγουδιόταν . 
Πχ  μετά  απο  5000   χρόνια   βρίσκουν  οι  αρχαιολόγοι   ένα  χαρτί  με  τους  στίχους   "ΤΗΣ  ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ  ΗΛΙΕ  ΝΟΗΤΕ  ΚΑΙ  ΜΥΡΣΙΝΗ  ΕΣΥ  ΔΟΞΑΣΤΙΚΗ ,  ΜΗ  ΠΑΡΑΚΑΛΩ  ΣΑΣ  ΜΗ ΛΗΣΜΟΝΑΤΕ  ΤΗ  ΧΩΡΑ  ΜΟΥ" .  Αν  πάνε   να  το  τραγουδήσουν   δεν  βγαίνει .  Αν  όμως  κάποιος  τους  έλεγε  οτι  ο  Θεοδωράκης   επανέλαβε  κάποιες  λέξεις  και  το  έκανε   "ΤΗΣ  ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ  ΗΛΙΕ  ΝΟΗΤΕ  ΚΑΙ  ΜΥΡΣΙΝΗ  ΕΣΥ  ΔΟΞΑΣΤΙΚΗ ,  ΜΗ  ΠΑΡΑΚΑΛΩΩΩΩΩ  ΣΑΣ  ΜΗΗΗΗ ...ΜΗ  ΠΑΡΑΚΑΛΩΩΩΩΩ  ΣΑΣ  ΜΗΗΗΗ  ...  ΜΗ  ΠΑΡΑΚΑΛΩΩΩΩ    ΣΑΣ  ΜΗΗΗΗ    ΛΗΣΜΟΝΑΑΑΑΤΕ  ΤΗ  ΧΩΡΑ  ΜΟΥ"   τότε  το  τραγούδι  βγαίνει  . 

2)  Τα  διπλά  γράμματα   ήταν  ΔΥΟ    ΟΜΟΙΕΣ  συλλαβές  που  για  οικονομία  χρόνου  και  χαρτιού  δεν  γράφαν  το   φωνήεν  .  Πχ  γράφανε  "Αλλά"   και  προφέρανε  "αλαλά" .

3)  Οι  δίφθογγοι   προφερόταν  σαν  ΔΥΟ  φωνήεντα  (  Ερασμιακή  προφορά )  .  Γράφαν  "και"  αλλά    προφέραν  " Κάϊ "

4)  Το  Ο  προφερόταν  "Ού"  .  Βρίσκουμε  σε   κεραμικά  τις  λέξεις    ΠΕΡΙΚΛΕΣ  ΧΣΑΝΘΙΠΠΟ     ,   ΚΙΜΩΝ  ΜΙΛΤΙΑΔΟ      και  ΦΕΙΔΙΟ    ΕΙΜΙ  .  Μας  φαίνεται  περίεργο .  Αν  δεχτούμε  οτι  το  Ο προφερόταν  ΟΥ  ,  τότε   διαβάζουμε   ΠΕΡΙΚΛΕΣ  ΧΣΑΝΘΙΠΠΟΥ ( Περικλής   υιός  Ξανθίππου )     ΚΙΜΩΝ  (του )  ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ       και  ΦΕΙΔΙΟΥ  ΕΙΜΙ  (  Είμαι  του  Φειδία - ανήκω  στον  Φειδία ) .
Στα  χωριά   ακόμη  και  σήμερα  το   "ο  Γιώργος"  το  προφέρουν  " ου  Γιόργους"  .  Ο  κύκλος  είναι  το  σχήμα  που  παίρνουν  τα  χείλη   όταν  προφέρουν  το   ΟΥ .
Προφανώς  το   Ω   προφερόταν  όπως   το  σημερινό  Ο  . 

5)   Το  γράμμα  " ι "   πρίν  απο   φωνήεν   προφερόταν   "γι"  .  Η  "Τροία"    προφερόταν  "Τρούγια"  (  εξ  ού  και  το  Τρόγιαν  Χόρσ   στα  αγγλικά  )  .  Ο   Αίας   προφερόταν   "  άγιας "  (  εξ  ού  και  το   " άγιαξ "    στα  αγγλικά ) .  Ο  Μακρυγιάννης   αναφέρει  οτι  στην  εποχή  του  τα   "ιερά  χώματα"    λεγόταν   "γερά  χώματα"  !
Κάπου  διάβασα  για  μια  επιγραφή  των  Αιγυπτίων  που  αναφερόταν  στο  Βασίλειο   των  Αχιγιάβα  .  Προφανώς  εννοεί  τους  Αχαιούς .  Διότι   το  " Αχαιός "   προφερόταν  " Αχαγιούς "  !

6) Το  "Υ"      προφερόταν  "ιέ"   (  Πηλέιες  ,  Περσέιες  ,  Αχιλελέιες ) .  Το   "υφαρπάζω"    θα  προφερόταν   "ιεφαρπάζω"  . Ο  "μύθος"  θα  προφερόταν  "μιέθους" . Ο  "ζύθος"   "ζιέθους"  . Ο  "Κύβος"  "κιέμπους"  .

7)  Το  "η"    προφερόταν  "εε"   και  το  "β'  προφερόταν  "μπ"   .  Κάπου  σε   ένα   κείμενο   αναφέρεται   οτι  τα  πρόβατα  κάνουν   "βη ,  βη"  .  Προφανώς   τα  πρόβατα  και  τότε  και  τώρα  κάνουν  "μπέε- μπέε" . Η   "Θήβα"    θα  προφερόταν  λοιπόν   "Θέεμπα"   ,  πράγμα  που  θυμίζει    το   ιερό  μέρος   "Κάαμπα"   των  Αράβων .  Οι  Θηβαίοι   λέγεται  οτι  ήρθαν απο  την  Φοινίκη  (  Σημίτες όπως  οι  Άραβες )

7)  Σε  τί  ρυθμό  τραγουδάς  ένα  έπος  που  μιλά    για  μάχες  και  ηρωϊσμούς  ;  Προφανώς   όχι  στον  ρυθμό  "Πετραδάκι- πετραδάκι   για  τα  σένα  τόχτισα "  !   Θέλεις  έναν  ρυθμό  λεβέντικο .   Ταχύ .  Ξεσηκωτικό .  Δηλαδή  θέλεις   μια  μαντινάδα !  Το  δακτυλικό   εξάμετρο  ( των  Ομηρικών  Επών )  και  η  μαντινάδα   είναι  ρυθμοί  δεκαπεντασύλλαβοι  ! 

8)  Στην  απαγγελία  ενίοτε  ( χάριν  του  ρυθμού )  οι  λέξεις  δεν  τονίζονται  όπως  στον  πεζό  λόγο .


Κατόπιν  όλων  αυτών  ιδού  μια  πιθανή  εκδοχή  για  το  πώς  θα  ακουγόταν  η  προφορά  των  Ομηρικών  Επών :

( διπλασίασα  μερικές λέξεις    και  πρόσθεσα  ένα  γράμμα  όπου  απαιτούσε  ο  ρυθμός )

ἄνδρα μοι ἔννεπε, μοῦσα, πολύτροπον, ὃς μάλα πολλὰ πλάγχθη, ἐπεὶ Τροίης ἱερὸν πτολίεθρον ἔπερσεν· πολλῶν δ᾽ ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ νόον ἔγνω, πολλὰ δ᾽ ὅ γ᾽ ἐν πόντῳ πάθεν ἄλγεα ὃν κατὰ θυμόν, ἀρνύμενος ἥν τε ψυχὴν καὶ νόστον ἑταίρων. ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὣς ἑτάρους ἐρρύσατο, ἱέμενός περ· αὐτῶν γὰρ σφετέρῃσιν ἀτασθαλίῃσιν ὄλοντο, νήπιοι, οἳ κατὰ βοῦς Ὑπερίονος Ἠελίοιο ἤσθιον· αὐτὰρ ὁ τοῖσιν ἀφείλετο νόστιμον ἦμαρ. τῶν ἁμόθεν γε, θεά, θύγατερ Διός, εἰπὲ καὶ ἡμῖν.

Αυτό    το  κομμάτι  μάλλον  λεγόταν  σε  πεζό  λόγο .

ἔνθ᾽ ἄλλοι μὲν πάντες, ὅσοι φύγον αἰπὺν ὄλεθρον, οἴκοι ἔσαν, πόλεμόν τε πεφευγότες ἠδὲ θάλασσαν· τὸν δ᾽ οἶον νόστου κεχρημένον ἠδὲ γυναικὸς νύμφη πότνι᾽ ἔρυκε Καλυψὼ δῖα θεάων ἐν σπέσσι γλαφυροῖσι, λιλαιομένη πόσιν εἶναι. ἀλλ᾽ ὅτε δὴ ἔτος ἦλθε περιπλομένων ἐνιαυτῶν, τῷ οἱ ἐπεκλώσαντο θεοὶ οἶκόνδε νέεσθαι εἰς Ἰθάκην, οὐδ᾽ ἔνθα πεφυγμένος ἦεν ἀέθλων καὶ μετὰ οίσι φίλοισι.                                    θεοὶ δ᾽ ἐλέαιρον ἅπαντες νόσφι Ποσειδάωνος·                                  ὁ δ᾽ ἀσπερχὲς μενέαινεν ἀντιθέῳ Ὀδυσῆι πάρος ἣν γαῖαν ἱκέσθαι. ἀλλ᾽ ὁ μὲν Αἰθίοπας μετεκίαθε τηλόθ᾽ ἐόντας, Αἰθίοπας τοὶ διχθὰ δεδαίαται, ἔσχατοι ἀνδρῶν, οἱ μὲν δυσομένου Ὑπερίονος οἱ δ᾽ ἀνιόντος, ἀντιόων ταύρων τε καὶ ἀρνειῶν ἑκατόμβης. ἔνθ᾽ ὅ γ᾽ ἐτέρπετο δαιτὶ παρήμενος·                                                             οἱ δὲ δὴ ἄλλοι Ζηνὸς ἐνὶ μεγάροισιν Ὀλυμπίου ἁθρόοι ἦσαν. τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε·

Ενθ'  αλαλούι  μεν  παντές  ουσούι  φιέγουν-φιέγουν αίπιν  ούλεθρουν  ουί  κουί εσάν-εσάνε πούλεμουν  τε  πεφέϊγουτες  ηδέ  θαλασασάνε . Τουν δ'  ουϊούν  - τουν δ'  ουϊούν νουστούϊ  κεχριμένουν ηδε -ηδέ  γιεναϊκούς νιεμφί  πουτνί  εριέκε έριεκε  Κάλιεψω  διά   θεάων  εν  σπεσίσι γλαφιερουίσι   λιλαγιού μενήν  πουσίν  είναϊ  . αλαλα  ούτε  δι  ετούς  ιλθέ   περιπλουμένων  ενιαϊετόν  τωί  ουί  επεκλωσάντου   θέου ι ουικούνδε  νεεσθάϊ   ε ίς - ε ίς   Ιθάκην ουιεδ' ενθά πεφιέγμενους   ηέν - ηέν  αέθλων καϊ  μετά - καϊ  μετά ουίσι  φιλουίσι . θεούϊ  δελεάϊρουν  απάντες  ι  απάντες  νούσφι  Πουσεϊδάωνους - - νουσφί  Πουσεϊδαώνους . Ου  δ'  ασπερχές   μενέαϊνεν  αντί-αντιθεώι  Οδησιί   παρούς - παρούς  ίν  γάγιαν  ικεσθάϊ . Αλαλ'ουμέν  Αϊθίουπας  μετεκιάθε  τήλουθ τηλουθ'εούντας  Αϊθί- -Αϊθιούπας  τούϊ τούϊ  διχθά  δεδάγιατάϊ  εσχάτουϊ   ανδρώνε ούϊ   μεν  διεσουμένουϊε   Ιεπεργιούνους  ούϊ - -Ιεπεργιούνους  ουϊδ' α- -ιδ'άϊ - δ'  ανιούντους αντιουών  ταϊερών   τε  κάϊ   αρνεγίων  - καϊ   ταϊέρων  τε  καϊ  αρνέγιων  εκατούμβης . Ενθ'ουγετέρπετου  δαϊ - - δαϊτι   παρημένους . Ουί δε δή αλαλουί  Ζηνούς   ενί μεγάρου- μεγαρουίσι   Ουλιεμπιούϊ  αθρούουϊ  ησάνε . Τουίσι   δε  μιεθών  ηρχέ  πατήρ  ανδρών  ,  θεών  τε τουϊσι   δε  μιεθών  ηρχέ  πατήρ  ανδρών   τε  θέων .

Δίνω  και   ένα   αρχείο  ήχου  για  το ίδιο   απόσπασμα  :   http://lofos.info/pythas/odyseia.mp3      ( κάντε   κλίκ  πάνω  στο  λινκ    για  να  το  ακούσετε ).

Ίσως  υπάρχουν   ατέλειες   που   περιμένουν   τους επόμενους  διανοητές  που  θα  τις  εντοπίσουν .
Παραδίδω  αυτές  τις    ιδέες  στους  μουσικούς    για  περαιτέρω  επεξεργασία  και    τελειοποίηση .


******************************

         pitago99@gmail.com

Ήρθατε  απο  την       http://lofos.info/pythas/index-diaf.html 
 
  
 Αρχική  σελίδα    του   Πυθαγόρα :      http://lofos.info/pythas/index.html 

------------------------------------------------------------------------------